วงดนตรีไทยที่บรรเลงเป็นระเบียบแบบแผนมาแต่โบราณ จนถึงปัจจุบันแบ่งโดยสังเขปมีอยู่ 3 ประเภท 1.วงปี่พาทย์ 2.วงเครื่องสาย 3.วงมโหรี
หากแบ่งโดยพิสดารจะมี 7 ปะเภท คือ 1.วงบรรเลงพิณ, 2.วงขับไม้, 3.วงปี่พาทย์, 4.วงมโหรี, 5.วงเครื่องสาย, 6.วงปี่กลองมลายูและวงปี่กลองแขก 7.วงเบตล็ดอื่นๆ เช่น วงแคน , วงกลองยาว, วงแตรวง, วงฮังกะลุง, และวงดนตรีพื้นเมืองอีกมากมาย.
วงพิเศษ คือวงที่จัดขึ้นเป็นพิเศษ ในงานสำคัญ ใชับรรเลงในงานนั้นเพียงครั้งเดียว มี 1 วง คือ วงมหาดุริยางค์
ความสำคัญและลักษณะของวงดนตรีแต่ละประเภทมีดังนี้
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
วงปี่พาทย์
หมายถึง วงที่เกิดจากการประสมวงกันระหว่างเครื่องดนตรีประเภทเครื่องเป่าและเครื่องดนตรีประเภทเครื่องตี มีหลายรูปแบบดังนี้
1. วงปี่พาทย์ชาตรี ในสมัยกรุงศรีอยุธยาเรียก " ปี่พาทย์เครื่องห้าชนิดเบา " เพราะมีน้ำหนักเบา ใช้บรรเลงประกอบการแสดงละครชาตรีต่อมาจึงเรียกชื่อตามละคร ใช้เครื่องดนตรี ดังนี้ ปี่นอก ฆ้องคู่ กลองชาตรี โทนชาตรี ฉิ่ง
2. วงปี่พาทย์ไม้แข็ง เป็วงที่ประกอบด้วยเครื่องดนตรีประเภทเครื่องเป่าและเครื่องตีนิยมบรรเลงทั่วไป
เช่นบรรเลงดนตรีล้วนๆ หรือประกอบการขับร้อง มี 3 ขนาด ดังนี้
2.1 วงปี่พาทย์ไม้แข็งเครื่องห้า ประกอบด้วย ปี่ใน ระนาดเอก ฆ้องวงใหญ่ ตะโพน กลองทัด
2.2 วงปี่พาทย์ไม้แข็งเครื่องคู่ ปี่นอก ปี่ใน ระนาดเอก ระนาดทุ้ม ฆ้องวงใหญ่ ฆ้องวงเล็ก ตะโพน กลองทัด ฉิ่ง ฉาบเล็ก กรับ โหม่ง
2.3 วงปี่พาทย์ไม้แข็งเครื่องใหญ่ ประกอบด้วย ปี่ใน ปี่นอก ระนาดเอก ระนาดทุ้ม ฆ้องวงเล็ก ฆ้องวงใหญ่ ระนาดเอกเหล็ก ระนาดทุ้มเหล็ก ตะโพน กลองทัด ฉิ่ง ฉาบเล็ก ฉาบใหญ่ กรับ โหม่ง
3. วงปี่พาทย์ไม้นวม เป็นวงที่ประกอบด้วยเครื่องดนตรีประเภทเครื่องเป่าและเครื่องตี เครื่องดนตรี ที่ใช้ ขลุ่ยเพียงออ ซออู้ ระนาดเอก ระนาดทุ้ม ฆ้องวงเล็ก ฆ้องวงใหญ่ กลองตะโพน ตะโพน ฉิ่ง ฉาบ กรับ โหม่ง ( ระนาด ใช้ไม้นวมตี)
4. วงปี่พาทย์ดึกดำบรรพ์ สมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัติวงศ์ทรงปรับปรุงขึ้น ใช้ประกอบละครดึกบรรพ์ ประกอบด้วย ระนาดเอก ระนาดทุ้ม ระนาดทุ้มเหล็ก ฆ้องวงใหญ่ ซออู้ ขลุ่ยเพียงออ ตะโพนกลอง ตะโพน กลองแขก ฆ้องหุ่ย 7 ใบ
5. วงปี่พาทย์มอญ เดิมเป็นของมอญ ใช้ทั้งงานมงคลและอวมงคล แต่ปัจจุบันจะใช้บรรเลงเฉพาะงานศพเท่านั้น มีขนาดต่างกันดังนี้.
5.1 วงปี่พาทย์มอญเครื่องห้า ประกอบด้วย ฆ้องมอญวงใหญ่ ระนาดเอก ปี่มอญ เปิงมางคอก ตะโพนมอญ โหม่งมอญ ฉิ่ง
5.2 วงปี่พาทย์มอญเครื่องคู่ ประกอบด้วย ฆ้องมอญวงใหญ่ ฆ้องมอญวงเล็ก ระนาดเอก ระนาดทุ้ม ปี่มอญ เปิงมางคอก ตะโพนมอญ โหม่งมอญ ฉิ่ง ฉาบเล็ก ฉาบใหญ่ กรับ
5.3 วงปี่พาทย์มอญเครื่องใหญ่ประกอบด้วย ฆ้องมอญวงใหญ่ ฆ้องมอญวงเล็ก ระนาดเอก ระนาดทุ้ม ระนาดเอกเหล็ก ระนาดทุ้มเหล็ก ปี่มอญ เปิงมางคอก ตะโพนมอญ โหม่งมอญ ฉิ่ง ฉาบเล็ก ฉาบใหญ่ กรับ
6. วงปี่พาทย์นางหงส์ เป็นวงปี่พาทย์ที่ใช้บรรเลง ใน งานศพเท่านั้น เครื่องดนตรีที่ใช้ ปี่ชวา ระนาดเอก ระนาดทุ้ม ฆ้องวงใหญ่ ฆ้องวงเล็ก กลองมลายู ฉิ่ง ฉาบ โหม่ง
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
วงเครื่องสาย
วงเครื่องสาย หมายถึง วงดนตรีที่ประกอบด้วยเครื่องดนตรีประเภทเครื่องสายเป็นหลัก โดยมีเครื่องดนตรีประเภทเครื่องเป่า
และกำกับจังหวะประกอบ มีหลายขนาด ดังนี้
1.วงเครื่องสายวงเล็ก ประกอบด้วย จะเข้ ซออู้ ซอด้วง ขลุ่ยเพียงออ โทน รำมะนา ฉาบเล็ก ฉิ่ง
2. วงเครื่องสายเครื่องคู่ ประกอบด้วย จะเข้ 2 คัน ซออู้ 2 คัน ซอด้วง 2 คัน ขลุ่ยเพียงออ โทน กรับ รำมะนา ฉาบเล็ก ฉิ่ง โหม่ง
3.วงเครื่องสายผสม คือ วงดนตรีที่ประกอบด้วยเครื่องดนตรีในวงเครื่องสายแบบธรรมดา และนำเครื่องดนตรีอื่นมาผสม เช่น "วงเครื่องสายขิม" จะนำขิมมาบรรเลงร่วม
4.วงเครื่องสายปี่ชวา คือ ปรับปรุงมาจาก " วงกลองแขกเครื่องใหญ่ " ใช้ ซอด้วง ซออู้ จะเข้ ปี่ อ้อ ปี่ชวา
กลองแขก ฉิ่ง ฉาบ ต่อมาเปลี่ยนขลุ่ยหลิบมาแทนปี่อ้อ แล้วจึงเปลี่ยนชื่อเป็น " เครื่องสายปี่ชวา "
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
วงมโหรี
วงมโหรี เป็นวงที่เกิดจากการผสมกัน ระหว่างวงปี่พาทย์และวงเครื่องสาย ตัดเครื่องดนตรีทีมีเสียงดังออก ย่อขนาดเครื่องดนตรีในวงปี่พาทย์
ให้มีขนาดเล็กลงและเพิ่มซอสามสาย วงมโหรีเป็นวงดนตรีที่มีเครื่องดนตรีครบทุกประเภท คือ ดีด สี ตี เป่า แบ่งตามขนาด ดังนี้
1.วงมโหรีวงเล็ก ประกอบด้วย ระนาดเอกมโหรี ฆ้องวงใหญ่มโหรี จะเข้ ซอสามสาย ซออู้ ซอด้วง ขลุ่ยเพียงออ โทน รำมะนา ฉิ่ง
2. วงมโหรีเครื่องคู่ ประกอบด้วย จะเข้ 2 ตัว ซอสามสาย ซอสามสายหลีบ ระนาดเอก ระนาดทุ้ม ฆ้องวงใหญ่ ฆ้องวงเล็ก ซออู้ 2 คัน ซอด้วง 2 คัน ขลุ่ยหลีบ ขลุ่ยเพียงออ โทน รำมะนา ฉิ่ง ฉาบเล็ก กรับ โหม่ง
3. วงมโหรีเครื่องใหญ่ ประกอบด้วย จะเข้ 2 ตัว ขลุ่ยหลีบ ขลุ่ยเพียงออ ขลุ่ยอู้ ซออู้ 2 คัน ซอด้วง 2 คัน ซอสามสาย 2 คัน ระนาดเอก ระนาดทุ้ม ระนาดเอกเหล็ก ระนาดทุ้มเหล็ก ฆ้องวงใหญ่ ฆ้องวงเล็ก โทน รำมะนา ฉิ่ง ฉาบ กรับ โหม่ง
ยังมีวงมโหรี ที่ประยุกต์ให้ขนาดของวงมีความเหมาะสมกับงาน ดังรูปภาพต่อไปนี้
** นอกจากนี้ ยังมีวงพิเศษในสมัย ร. 9 ของเรา ได้เกิดวงมหาดุริยางค์ขึ้น ในงานครบรอบ 100 ปี ของหลวงประดิษฐ์ ไพเราะ( ศร ศิลปะบรรเลง )
ใช้ผู้บรรเลงถึง 600 คนเศษ
แบ่งโดยพิศดาร
1.วงบรรเลงพิณ เป็นการบรรเลงเดี่ยว พิณน้ำเต้า
-วงปี่กลองมลายู(กลองสี่ปี่หนึ่ง)มี่ ปี่ชวา 1 เลา, กลองมลายู 4 ลูก, เหม่ง
-วงปี่กลองแขก (ปี่ชวากลองแขก) มีปี่ชวา 1 เลา, กลองแขก 1 คู่, ฆ้องโหม่ง(ภายหลังเปลี่ยนเป็นฉิ่ง)
-วงแคนแบ่งเป็น แคนเดี่ยว, แคนวง
1.แคนเดี่ยว ใช้แคน 1 ดวง
2.แคนวง มี 3 ขนาด
2.1แคนวงเล็ก ใช้แคนขาดใหญ่ 2 ดวง , ขนาดกลาง 2 ดวง, ขนาดเล็ก 2 เล็ก (รวมแคน 6 ดวง )
2.2แคนวงกลาง แบ่งย่อยเป็นแคน 8 ดวง และแคน 10 ดวง
-แคน 8ดวง ใช้แคนขาดใหญ่ 2 ดวง , ขนาดกลาง 3 ดวง, ขนาดเล็ก 3 เล็ก
-แคน 10 ดวง ใช้แคนขาดใหญ่ 4 ดวง , ขนาดกลาง 4 ดวง, ขนาดเล็ก 2 เล็ก หรือ (ใช้แคนขาดใหญ่2ดวง, ขนาดกลาง 4 ดวง, ขนาดเล็ก 4 เล็ก)
2.3แคนวงใหญ่ ใช้แคนขาดใหญ่ 4 ดวง , ขนาดกลาง 4 ดวง, ขนาดเล็ก 4 เล็ก(รวมแคน 12 ดวง )
3.วงลำตัด เป็นการละเล่นของภาคกลาง มี รำมะนา กรับ ฉิ่ง บรรเลง สลับการร้อง
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น